Xây dựng đang dần chứng tỏ được là một ngành kinh tế quan trọng, đóng góp đáng kể cho GDP của một quốc gia. Vậy vai trò của nó trong sự phát triển của nền kinh tế như thế nào?

Liên kết kinh tế: Vai trò của xây dựng trong nền kinh tế quốc gia

Hiện nay, ngành xây dựng Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm khoảng 10%, đã thu hút nhiều vốn đầu tư trong và ngoài nước, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của đất nước. Vậy thực tế, xây dựng là gì? Phân khúc của ngành kỹ thuật này? Quy chế, luật pháp của ngành này ra sao? Dưới đây iKay Group sẽ đem đến cho các bạn những thông tin hữu ích giúp bạn giải đáp được các vấn đề trên.

Rõ ràng hóa “Công trình Xây dựng”: Định nghĩa và các yếu tố cấu thành

Trước hết chúng ta cùng nhau tìm hiểu ngành xây dựng là gì ?

Khái niệm xây dựng và công trình xây dựng

Ngành xây dựng là lĩnh vực ngành nghề bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến kỹ thuật thiết kế và thi công hạ tầng, tạo nên các công trình dân dụng và công nghiệp. 

Ngành này tạo ra rất nhiều cơ hội việc làm cho nhiều đối tượng, từ người có trình độ chuyên môn cao đến người lao động phổ thông. Tuỳ thuộc vào khả năng của mình, các ứng viên sẽ ứng tuyển vào các vị trí khác nhau tại các doanh nghiệp, nhà thầu, các công trường, doanh nghiệp cung ứng vật tư, cơ quan nhà nước quản lý chuyên ngành,… 

Công trình xây dựng là sản phẩm của hoạt động xây dựng, là kết cấu kỹ thuật có thể là độc lập hoặc liên kết với nhau tạo thành một tổng thể để đáp ứng các yêu cầu về kinh tế, kỹ thuật, xã hội.

Ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia: cung cấp cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ phát triển. Đồng thời, ngành này cũng góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động.

Phân loại công trình

Dựa theo tính chất kết cấu và chức năng sử dụng công trình xây dựng gồm:

• Công trình phục vụ quản lý hoạt động đầu tư được xác định căn cứ vào quy mô, mức độ quan trọng, thông số kỹ thuật của nó, bao gồm cấp đặc biệt, cấp I, cấp II, cấp III, cấp IV
• Công trình phục vụ thiết kế xây dựng được quy định trong tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.
• Công trình phục vụ quản lý các nội dung khác được thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan.

Vậy nó có những yếu tố nào cấu thành và vai trò của nó? Hãy cùng theo dõi tiếp ở phần sau đây.

Các yếu tố cấu thành công trình 

Để cấu thành công trình thì sẽ có các yếu tố quan trọng và cần thiết, bao gồm 3 yếu tố chính sau:

• Phần kết cấu: Với mục đích là chịu lực và truyền tải tải trọng từ các bộ phận khác của công trình xuống đất. Do đó, phần kết cấu được coi là yếu tố quan trọng nhất, có vai trò không thể thiếu của mỗi công trình.
• Phần bao che: Mục đích là bảo vệ công trình khỏi các tác động của môi trường. Đây được coi là yếu tố bổ trợ, giúp cho công trình tránh khỏi các đe dọa từ môi trường, nó như tấm chắn bảo vệ cho phần kết cấu.
• Phần kỹ thuật: Cung cấp các dịch vụ cần thiết cho hoạt động của công trình. Có rất nhiều những dịch vụ kỹ thuật chuyên môn liên quan và cần thiết cũng như phụ thuộc vào từng yêu cầu cũng như quy chế pháp luật liên quan mà cần sử dụng các dịch vụ khác nhau sao cho phù hợp.

Vai trò của ngành xây dựng

Ngành xây dựng có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, có thể kể đến các vai trò sau:

• Thứ nhất, kiến tạo cơ sở hạ tầng: Nếu không có ngành xây dựng, chúng ta không thể có được các hệ thống thoát nước, cầu đường, viễn thông và các loại công trình hạ tầng khác. Nó sẽ giúp đảm bảo các hoạt động được thuận lợi, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế.
• Thứ hai, tạo việc làm cho người dân: Chính nhu cầu phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng cao dẫn đến nhu cầu nhân lực ngày càng cao. Theo đó, đây sẽ là cơ hội việc làm rất tốt cho người đang tìm kiếm việc làm hoặc người muốn thử sức nhảy sang lĩnh vực khác. Từ đó giúp giảm thiểu tỷ lệ người thất nghiệp, ổn định trật tự xã hội.
• Thứ ba, thúc đẩy kinh tế phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế: Việc xây dựng các dự án lớn như khu công nghiệp, các trung tâm thương mại… tạo thuận lợi cho giao lưu, phát triển. Đồng thời tạo cơ hội cho chúng ta có thể đầu tư, thúc đẩy hoạt động thương mại.
• Thứ tư, bảo vệ môi trường: Trong quá trình thực hiện cần thoả mãn các điều kiện pháp luật quy định về tiêu chuẩn bảo vệ cho môi trường. Do đó với việc thiết kế, xây dựng công trình chất lượng, bền vững sẽ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Như vậy, ngành xây dựng có vai trò rất quan trọng cho việc ổn định đời sống của người dân, duy trì hạ tầng cơ sở vật chất, cung cấp những công trình cộng đồng, đẩy mạnh và phát triển kinh tế. 

Phân khúc ngành đa dạng

Hiện nay, với tính chất là ngành đặc thù, phát triển mạnh mẽ nên ngành xây dựng được phân thành nhiều phân khúc khác nhau, dựa trên mục đích sử dụng, quy mô, tính chất,... Dưới đây là các phân khúc phổ biến hiện nay ở Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung.

Các phân khúc chính trong ngành xây dựng bao gồm:

Dự án dân dụng

Dự án dân dụng là các dự án xây dựng bao gồm các loại nhà ở khác nhau và dự án công cộng cụ thể như sau: 

• Nhà ở gồm nhà riêng lẻ (nhà ở nông thôn truyền thống, nhà liền kề, biệt thự, nhà liền kề) và chung cư (cao tầng, thấp tầng, hỗn hợp, nhiều tầng, mini)
• Dự án công cộng gồm trường học, bệnh viện, bến xe, nhà ga, phát sóng truyền hình, dự án thể thao các loại…

Dự án công nghiệp

Dự án công nghiệp là các dự án kết cấu dạng nhà hoặc các hệ kết cấu khác sử dụng cho việc khai thác, kinh doanh sản xuất phục vụ nền kinh tế.

Thị trường phân khúc này hiện nay đang phát triển mạnh mẽ bởi có sự thu hút đầu tư từ nước ngoài vào Việt Nam hình thành nên nhiều khu công nghiệp chế xuất. 

Gồm các loại chủ yếu sau:

• Công trình sản xuất vật liệu, sản phẩm xây dựng
• Công trình luyện kim, cơ khí chế tạo
• Công trình khai thác mỏ, chế biến khoáng sản
• Công trình dầu khí
• Công trình năng lượng
• Công trình hóa chất
• Công trình công nghiệp nhẹ
• Các công trình khác 

So sánh giữa dự án dân dụng và dự án công nghiệp:

• Về mục tiêu: Dự án dân dựng cung cấp công trình và dịch vụ cơ bản nhằm đáp ứng nhu cầu hàng ngày. Còn dự án công nghiệp được xây dựng nhằm mục đích sản xuất, chế biến hoặc kho lưu trữ, cung cấp sản phẩm,… Ví dụ như nhà máy, nhà kho, trung tâm phân phối…
• Về quy mô và phạm vi: Dự án dân dụng bao giờ cũng có quy mô nhỏ hơn và có tính đa dạng. Còn dự án công nghiệp có quy mô lớn hơn và tập trung vào việc kinh doanh. 
• Về yêu cầu thiết kế: Nếu như dự án dân dụng yêu cầu thiết kế đơn giản hơn, tập trung vào sự thoải mái, nâng cao tính thẩm mỹ thì dự án công nghiệp hoàn toàn ngược lại. Yêu cầu thiết kế của dự án công nghiệp sẽ phức tạp hơn nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn rất chặt chẽ.
• Về chủ thể quản lý dự án: Dự án dân dụng thường do chủ sở hữu thực hiện. Còn dự án công nghiệp thì sẽ do các tập đoàn công nghiệp hoặc các doanh nghiệp lớn thực hiện quản lý.

Hạ tầng kỹ thuật

Công trình hạ tầng kỹ thuật là những cơ sở hạ tầng được xây dựng để phục vụ những nhu cầu thiết yếu của cư dân về đi lại, sử dụng nước, viễn thông, xử lý rác thải hoặc vì như cầu thiết yếu khác hay người dân thường gọi nó là điện – đường – trường – trạm. 

Hiện nay, cùng với sự phát triển của kinh tế – xã hội, hệ thống hạ tầng hình thành nên một số hệ thống thiết yếu khác như hệ thống viễn thông, hệ thống cung cấp nước và hệ thống xử lý rác thải, nước thải. Thị trường dự án này cũng rất quan trọng luôn được quan tâm bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống thiết yếu của con người. 

Dự án giao thông

Dự án giao thông là nhóm dự án xây dựng được thiết kế, thi công với mục đích nhằm phục vụ cho nhu cầu di chuyển và đi lại của người dân. Ngoài ra, nó còn tạo tiền đề và điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh, buôn bán hàng hóa được phát triển. Nói tóm lại dự án giao thông vừa phục vụ cho đời sống người dân vừa phục vụ cho nền kinh tế gồm các loại sau:

• Công trình đường bộ
• Công trình đường sắt
• Công trình cầu
• Công trình hầm
• Công trình đường thủy nội địa
• Công trình giao thông hàng hải
• Công trình hàng không 

Dự án nông nghiệp

Dự án nông nghiệp là các dự án đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ, phát triển ngành nông nghiệp như chăn nuôi, trồng trọt, lâm nghiệp, diêm nghiệp và thủy sản. Chủ yếu dự án này được thiết kế và xây dựng nhằm mục đích đảm bảo cung cấp, quản lý hiệu quả nguồn nước, cải thiện chất lượng đất đai, điều tiết lũ lụt, hạn chế hạn hán. Các công trình dự án này là các hồ chứa nước, đập ngăn, kênh mương, đường ống dẫn nước, các trạm bơm tưới – tiêu. 

Mục đích của các dự án này là để phục vụ hoạt động sản xuất nuôi trồng ngành nông nghiệp của người dân được đảm bảo nguồn nước tưới tiêu đầy đủ. 

Quy Chế và Điều Luật: Những Điều Cần Biết

Các nội dung trên là các biểu hiện, đa dạng phân khúc trên thị trường thực tế. Tuy nhiên, ngành nghề nào muốn được hoạt động vào một khuôn khổ đều được pháp luật điều chỉnh. Ngành nghề xây dựng là một ngành nghề luôn được quan tâm của nhà nước do đó các quy định pháp luật điều chỉnh nó rất chặt chẽ và có tính thực thi cao.

Hoạt động xây dựng phải tuân thủ các quy chế và điều luật của nhà nước.

Hiện nay, văn bản luật điều chỉnh chung về ngành xây dựng là Luật xây dựng năm 2014 được sửa đổi bổ sung năm 2020 và các văn bản hướng dẫn chi tiết khác. Do đó, các chủ thể tiến hành các công việc liên quan đến ngành này phải hết sức chú ý và tuân thủ quy định pháp luật chuyên ngành.

Các quy chế và điều luật được ban hành nhằm đảm bảo an toàn, chất lượng, hiệu quả

Với mục đích nhằm bảo đảm an toàn, chất lượng và hiệu quả của công trình chính là bảo vệ quyền lợi của người dân do đó nhà nước ta đã ban hành những quy chế và điều luật liên quan đến ngành xây dựng. Do đó, bắt buộc các chủ thể có liên quan đều phải tuân thủ đảm bảo thực hiện bằng quyền lực nhà nước.

Miễn cấp phép: Loại công trình nào không cần xin phép và lý do tại sao?

Trong quá trình làm luật, ban hành luật, các nhà soạn thảo cùng với các ý kiến đóng góp của những người trong ngành, đã ban hành ra luật xây dựng và các văn bản pháp luật khác liên quan. Dó đó trong từng quy định đều có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, cụ thể dự án nào cần phải xin phép và được miễn cấp phép đều được quy định cụ thể. Hầu hết các dự án trước khi muốn thực hiện được cần phải có giấy cấp phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền tuy nhiên trong một số trường hợp thì được miễn.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, một số loại công trình không cần xin phép xây dựng, bao gồm:

• Công trình xây dựng tạm phục vụ thi công công trình chính.
• Công trình xây dựng mồ mả, nhà bia tưởng niệm, tượng đài, phù điêu.
• Công trình ở nông thôn thuộc khu vực chưa có quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng khu chức năng hoặc quy hoạch phân khu đô thị được phê duyệt và thuộc một trong các trường hợp sau:

+ Nhà ở riêng lẻ có quy mô dưới 7 tầng và tổng diện tích sàn xây dựng dưới 500 m2.

+ Nhà ở riêng lẻ có quy mô từ 7 tầng đến 10 tầng và tổng diện tích sàn xây dựng dưới 1.000 m2.

+ Công trình sửa chữa, cải tạo, lắp đặt thiết bị bên trong công trình không làm thay đổi kết cấu chịu lực, không làm thay đổi diện tích sàn, không làm thay đổi chiều cao, không làm thay đổi hệ thống hạ tầng kỹ thuật bên trong công trình.

Ngành xây dựng luôn gắn với thực tế đời sống của con người, từ nông thôn tới thành thị nhất là các thành phố lớn, nhu cầu ngày càng cao. Theo đó, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, chúng ta cần phải đảm bảo tuân thủ pháp luật. Việc vi phạm các quy định về xây dựng sẽ bị xử lý theo quy định. Nếu nhẹ thì bị xử phạt vi phạm hành chính, nặng hơn nữa là truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Vậy lý do gì mà pháp luật lại quy định những trường hợp miễn cấp phép trên?

Với mục đích tạo điều kiện cho ngành xây dựng phát triển thì luật pháp cũng cần có những bước tháo gỡ các hạn chế trên thực tế việc quy định các trường hợp miễn cấp phép một số công trình giúp. Lý do quan trọng đó là cải cách thủ tục hành chính, giảm đáng kể thủ tục hành chính liên quan và tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân trong việc xây dựng nhà ở dưới dạng đơn giản.

Bởi lẽ, những nhà làm luật đã nhận thấy rằng các trường hợp miễn trên nếu không xin cấp phép thì khi tiến hành thi công trên thực tế sẽ không thể xảy ra các sự cố nghiêm trọng như các trường hợp phải cấp phép. Cách khắc phục nếu có cũng dễ dàng hơn do đó cùng với mục đích tạo điều kiện thuật lợi, cắt giảm các thủ tục rườm rà trong ngành này nên đã có những quy định miễn trên.

Trên đây là những thông tin cơ bản và khái quát nhất liên quan đến các khái niệm ngành xây dựng là gì, các yếu tố cấu thành công trình xây dựng, sự đang dạng phân khúc và các quy định pháp luật liên quan đến ngành nghề này. Việc tìm hiểu kiến thức liên quan đến ngành nghề này vừa giúp bạn mở mang kiến thức vừa tạo điều kiện thuận lợi giúp bạn chọn lựa được những phương án tốt nhất liên quan đến nó.

Ikay Group hi vọng rằng những thông tin trên sẽ hữu ích đối với bạn. Nếu bạn cần chúng tôi tư vấn sâu thêm đừng ngần ngại truy cập trang web hoặc liên hệ ngay để nhận được sự giúp đỡ.

Ikay Group xin trân trọng cảm ơn./.